This is a Mann's world

Ο Μichael Mann είναι με διαφορά ο αγαπημένος μου σκηνοθέτης.
4 ταινίες του είναι στο all times favourite top.
                                  Aναμφίβολα υπάρχουν πολλοί ταλαντούχοι σκηνοθέτες, όμως το βλέμμα του  Mann  σε κάποια από τα φιλμ του ενισχύει και υπογράφει την άποψη πως ο κινηματογράφος είναι η απόλυτη τέχνη.Ο Αμερικανός επιλέγει και δένει διαφορετικές τέχνες (υποκριτική,μουσική,φωτογραφία κτλ) σε ένα απόλυτα αρμονικό σύνολο,που δε χρειάζεται να προσθέσεις ή ν'αφαιρέσεις τίποτα.
                                  Ειδικά σε κάποιες σκηνές,η οπτικοακουστική εμπειρία ξεφεύγει από την οθόνη και γίνεται μαγεία,όνειρα που πολύ θα ήθελες να είχε σκηνοθετήσει το υποσυνείδητο σου,αναμνήσεις από ένα διαφορετικό,επιθυμητό μέλλον ή παρελθόν.
                                  Τέλος ένα ακόμα στοιχείο που εκτιμώ στον Mann είναι η αφοσίωση του.Δε κάνει ταινίες απλά για να μένει στην επικαιρότητα.10 φιλμς σε 30 χρόνια με την ποιότητα σε πολύ ψηλό επίπεδο.
                                   Ακολουθεί μια σχετικά συνοπτική παρουσίαση της φιλμογραφίας του.Δε νομίζω πως υπάρχει κάποιος που να μην έχει δει έστω μια ταινία του,αλλά αν αυτό το κείμενο κεντρίσει τη περιέργεια  και ανοίξει την όρεξη,θα έχει πετύχει το σκοπό του,βουρ στο ψητό.

                                 Thief (1981)

 

Ο Frank είναι βιρτουόζος διαρρήκτης.Εργάζεται ανεξάρτητος.Η δράση του δε περνά απαρατήρητη.Μετά τη τελευταία του δουλειά,τον πλησιάζει ένα από τα μεγάλα κεφάλια της μαφίας του Chicago για να συνεργαστούν.Ο Frank είναι επιφυλακτικός.Και καλά κάνει μεταξύ μας.
                                  Βασισμένο στο βιβλίο Home Invaders,του κλέφτη κοσμημάτων John Seybold,η πρώτη ταινία του Mann δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο.Σε κάποιες σκηνές μπορεί κάποιος να διακρίνει σε εμβρυακή μορφή το ταλέντο και το στυλ του (στις νυχτερινές διαδρομές,στη τελευταία),πέρα από αυτό όμως δεν υπάρχει κάτι άλλο.
                                  Κακογραμμένοι και αδιάφοροι διάλογοι,αρκετά μελό σε κάποια σημεία,ο πρωταγωνιστής δε πείθει.Υποκριτικά ξεχωρίζει ο Prosky,που αν και κωμική φιγούρα (θυμίζει παππού περιπτερά) είναι πειστικός σαν μαφιόζος.Πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση για την αξιαγάπητη σκατόφατσα Dennis Farina.
                                   To ντεμπούτο του Mann είναι μάλλον η χειρότερη ταινία του,ωχριά σε σχέση με τη συνέχεια,δε χάνετε και τίποτα αν δε τη δείτε.Αν θέλετε να έχετε μια ολοκληρωμένη άποψη για τον 70χρονο σκηνοθέτη,ρίξτε ένα βλέφαρο.
                             Τhe Keep (1983)

Β' Παγκόσμιος Πόλεμος.Ο γερμανικός στρατός καταλαμβάνει ρουμανικό χωριό.Το αρχαίο κάστρο δεν είναι αυτό που φαίνεται,οι πρωταγωνιστές θα βρεθούν στη δίνη του αγνώστου.
                              Είναι η πρώτη και η τελευταία φορά μέχρι στιγμής,που ο Mann σκηνοθετεί θρίλερ.Επιλογή ασυνήθιστη και αταίριαστη σε σχέση με το ύφος του.Τα καταφέρνει μια χαρά και θα είχε ενδιαφέρον να δοκιμάσει κάτι ανάλογο ξανά.
                               Βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Frances Paul Wilson,το Keep είναι ένας μικρός θρίαμβος (όπως όλες οι ταινίες στη προ CGI εποχή) της φαντασίας επί των τεχνικών περιορισμών.
                                Εντάξει μπορεί ο δαίμονας να μοιάζει κάπως έτσι (οι άνω των 30 μόλις δάκρυσαν)

  παρ’όλα αυτά το φιλμ είναι πολύ καλό.Ειδικά η σκηνή στην αρχή που ξυπνάει το κακό στα σωθικά του κάστρου,έχει Lovecraftικη αύρα.Γνωστοί ηθοποιοί σε καλές ερμηνείες,η μουσική των Tangerine Dream τονίζει την πραγματική πρωταγωνίστρια της ταινίας,την ατμόσφαιρα.
                                    Το Keep είναι το κρυμμένο διαμάντι του Mann,ένα minor classic της δεκαετίας του '80,ειδικά για horror freaks.

                            Manhunter (1986)

Εδώ τα πράγματα σοβαρεύουν.Τhe boy becomes a Mann.Ο τότε 46χρονος σκηνοθέτης ανακαλύπτει τα εκφραστικά του μέσα και εξερευνά τις δυνατότητες του.
                                                 27 έτη μετά οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες.Μπορεί το Red Dragon επί μέρους να είναι καλύτερο,όμως το Manhunter είναι καλύτερο σαν σύνολο.Κατά τη ταπεινή μου γνώμη,η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά των χαρακτήρων του Harris,είναι η καλύτερη από όλες.Ακόμη κι απ'τη Σιωπή των Αμνών.
                                 Η αστική νύχτα είναι το φυσικό περιβάλλον της κάμερας του Mann.H ιδιαίτερη φωτογραφία και αισθητική δεν πρωταγωνιστούν απλά,αλλά δίνουν και τον συναισθηματικό τόνο σε κάθε σκηνή (μπλε στις τρυφερές σκηνές,πράσινο στις βιαίες).
Ενώ κάποιες από τις επόμενες ταινίες εστίασαν στο αίμα,το Manhunter είναι κατάδυση στο σκοτάδι των χαρακτήρων.
                                 Ο Petersen είναι εκπληκτικός (μετά το Manhunter,κάνοντας πρόβες για ένα θεατρικό,χρειάστηκε να ξυριστεί και να βάψει τα μαλλία του ξανθά για να ξεφύγει από το δέρμα του  Graham).Για να πιάσεις ένα τέρας,πρέπει να σκέφτεσαι σαν τέρας,να νιώθεις σαν τέρας,να γίνεις ένα.Πρέπει να χάσεις τον εαυτό σου για να τα καταφέρεις.
                                  Και αυτό κάνει ο Graham.Aκροβατεί πάνω από την άβυσσο,χωρίς να ξέρει αν θα τα καταφέρει.Ξέρει πως δεν υπάρχει επιστροφή και πως δεν θα είναι ποτέ ξανά ο ίδιος.
                                   Ο Noonan μπορεί να μην είναι Fiennes ή Hopkins,η ερμηνεία του όμως είναι πιο γήινη και απόκοσμη ταυτόχρονα. Η τελική σκηνή τεράστια υπογραφή μαεστρίας (αν αναλογιστεί κανείς πως γυρίστηκε με ελάχιστα μέλη του συνεργείου και μέσα,μιλάμε για θαύμα.Για να μη πήξω το κείμενο με trivia,αξίζει μια ανάγνωση στο λήμμα της Wikipedia,πολλά μικρά και ενδιαφέροντα,όπως π.χ. ο Noonan στη λήψη που είναι νεκρός,έμεινε τόση ώρα στο πάτωμα,που κόλλησε στο σιρόπι που χρησιμοποιούσαν για αίμα).
                                   Το Manhunter είναι η πρώτη μεγάλη ταινία του Mann,ένα επιβλητικό φιλμ και μια εξαιρετική μελέτη στις σκοτεινές αποχρώσεις του ανθρώπινου μυαλού.
                          Μουσικό Διάλειμμα

                    The Last Of The Mohicans (1992)

6 χρόνια μετά,ο Mann συναντά τον Lewis και μαζί δίνουν την δική τους εκδοχή στο επίθετο επικό.Κακά τα ψέματα,το L.O.T.M.στα χέρια άλλου σκηνοθέτη θα ήταν ένα άρλεκιν εποχής.
                                      Το  L.O.T.M. μόνο άρλεκιν δεν είναι.Είναι επικό,με τις μάχες σώμα με σώμα να κόβουν την ανάσα.Ο Lewis πιο αγέρωχος από ποτέ.Ρομαντικό χωρίς να στάζει τυρίλα και επιτήδευση.Είναι τα τοπία που σε χαζεύουν.Και η μουσική..Μουσική που την έχουν χρησιμοποιήσει από τσοπανοκαμπόηδες πιπιλογαμούληδες ραδιοφωνικοί παραγωγοί (Λαυρέντιο 97,5) και δελτία ειδήσεων,μέχρι τον τελευταίο καγκουροαρουραίο.
                                     Πάνω απ'όλα,το L.O.T.M. είναι μια ταινία που μπορείς να δεις με τη κοπέλα σου και να την απολαύσετε και οι δύο,έστω και για διαφορετικούς λόγους.Κι αυτό δεν είναι λίγο.

                                 Heat (1995)

Τι να πρωτογράψω εδώ,θα δυσκολευτώ πολύ να είμαι λακωνικός.
Ας το πάρουμε απ'την αρχή.
                       Ο Mann είχε  το σενάριο  απ'τις αρχές των '80s.Χρειάστηκε να το πετσοκόψει αρκετά για να το γυρίσει.Το L.A. Takedown προβλήθηκε στις 27 Αυγούστου 1989.Μετά το L.O.T.M. αποφάσισε να το ξαναγυρίσει.
                        Με ελάχιστο προυπολογισμό,γυρισμένο σε ένα μήνα και μακρυά από το δικό του όραμα,ο Mann ένιωσε αδικημένος και πως το σενάριο άξιζε καλύτερης τύχης.
                         Mεγάλο μέρος του σεναρίου προέρχεται από τις εμπειρίες του Chuck Adamson,αστυνομικού και συνεργάτη του σκηνοθέτη.Η περίφημη σκηνή Pacino-De Niro  βασίζεται σε πραγματικό γεγονός.Υπάρχει πλήθος trivia που αξίζουν να διαβάσετε,οπότε ρίξτε βλέφαρο στο IMDb.
                                      Το Heat δεν είναι απλά μια από τις καλύτερες αστυνομικές περιπέτειες (ή μήπως η καλύτερη;) όλων των εποχών.Δεν είναι μόνο η συνάντηση δύο κορυφαίων ηθοποιών (στο Νονό 2 δεν μοιράζονταν καμία σκηνή).Το Heat είναι η ανατομία της ανδρικής ψυχής."All I am is what I'm going after" λέει ο Pacino και βάζει τίτλο.
"Don't let yourself get attached to anything you are not willing to walk out on in 30 seconds flat if you feel the heat around the corner."Συμπληρώνει ο De Niro τον υπότιτλο.
                          Το πιο δύσκολο,να προσπαθείς να είσαι και να μην είσαι ο εαυτός σου.Να τον ανακαλύψεις,να τον αναγνωρίζεις μετά τις χιλιάδες νοθείες της καθημερινότητας.Ίσως το ζητούμενο,πέρα κι από την ευτυχία,είναι να βρεις,να δημιουργήσεις,να παραμείνεις ο εαυτός σου.
                           Το Heat τα έχει όλα στη μεγαλύτερη ένταση.Pacino & De Niro στο ζενίθ τους.Και ο τελευταίος κομπάρσος απαραίτητος και πειστικός.Κανείς δεν κινηματογραφεί την πόλη όπως ο Mann,βρίσκει πάντα τη κρυμμένη ομορφιά της.Εξαιρετικοί διάλογοι,εξαιρετικό soundtrack.
                             Επιτρέψτε μου μερικές σκέψεις για το τέλος:
1)Τεράστιοι οι δύο πρωταγωνιστές,όμως κατά τη ταπεινή μου γνώμη ο Pacino είναι (ίσως χιλιοστά) καλύτερος.Αν και ο De Niro είναι χαμαιλέοντας σε σχέση με τον κοντό,που σε αρκετούς ρόλους βλέπει κανείς εκφράσεις σφραγίδα (θα το έλεγες και μανιέρα),το παίξιμο του πάντα με αφήνει μαλάκα.Οι χαρακτηριστικές εκρήξεις του,το γέλιο του,ενώ μοιάζουν ίδια,πάντα έχουν μια διαφορετική χροιά και λάμψη.Κυρίως πάντα μοιάζουν εξαιρετικά ανθρώπινα,πειστικά ανθρώπινα.Και αυτό είναι που ξεχωρίζει έναν μεγάλο ηθοποιό από έναν απλά καλό ηθοποιό.
                            2)Δε θεωρώ τα βραβεία ISO ποιότητας.Όμως το 1995 είναι ο ορισμός της κλοπής.Το Heat δε προτάθηκε ούτε για ένα όσκαρ.Oύτε ένα!Και να'ταν μόνο αυτό..Εκείνη τη χρονιά καλύτερη ταινία βγήκε το Braveheart.Δε λέω,καλή ταινία,αλλά προσέξετε τι άλλο είχε κυκλοφορήσει.Εκτός απο το Heat είχαμε και Seven,Usual Suspects.Το πρότυπο αστυνομικού θρίλερ και το φιλμ συνώνυμο της ανατροπής.Συνολικός απολογισμός για 3 από τις καλύτερες ταινίες των τελευταίων 25 (τουλάχιστον) ετών;Δύο όσκαρ,πρωτότυπου σεναρίου και Β ανδρικού ρόλου στον Spacey.Η ληστεία του αιώνα.Τέλος πάντων,εδώ πήρε όσκαρ η Paltrow..
                       Μουσικό Διάλειμμα

                            The Insider (1999) 

 Αν πρέπει να το δω αντικειμενικά (όσο γίνεται όταν μιλάμε για τέχνη) τότε το Insider είναι μάλλον η καλύτερη ταινία του Mann (αλλά επειδή δε το βλέπω έτσι,παίζει παράταση με το Heat ;-P ).
                                    Ο Αμερικανός χτύπησε ταβάνι με αυτό. Η πραγματική ιστορία του Jeffrey Wigand δε θα μπορούσε να γίνει καλύτερη ταινία.Σενάριο και διάλογοι υποδειγματικοί.Ο Crowe δεν έχει ξαναπαίξει καλύτερα,εντυπωσιακή επίσης η μεταμόρφωση.Ο Pacino αποδεικνύει για άλλη μια φορά πόσο μεγάλος ηθοποιός είναι.Σε δεύτερο ρόλο,αλλά όχι αφανής,δίνει τις κατάλληλες ασίστ στον Crowe για να ξεδιπλώσει την εκπληκτική του ερμηνεία.Πολύ καλός και ο Plummer.
                                     Aν ξεχωρίζει κάτι πάντως,από ένα τόσο σφιχτοδεμένο έργο είναι η εικοποιία των Mann & Spinotti.Από τις πιο εντυπωσιακές φωτογραφίες που έχω δει ποτέ σε ταινία,η παλέτα της κάμερας  πραγματικά πρωταγωνιστεί μαζί με τους ηθοποιούς.
                                     Δε μου αρέσει να απομονώνω σκηνές,αλλά αξίζει η εξαίρεση,this the magic that a name will stain

Θα γράψω  τελευταία φορά για βραβεία σε αυτό το κείμενο.Ο Mann είναι αδικημένος και άτυχος.Το 1999 μάλλον ήταν και τα δύο.Το American Beauty ήταν μια υπέροχη ταινία.Θεωρώ το Insider ελαφρώς καλύτερο,αλλά δε μπορείς να πεις πως το πρώτο δεν άξιζε τις τιμές που πήρε.Πολλά πέναλτι και μακάρι να υπήρχε ανάλογος ανταγωνισμός και άλλες χρονιές.
                                  Ali (2001)

 Μετά τον θρίαμβο του Insider,ο Mann επιστρέφει πιο σύντομα από ό,τι συνηθίζει,με το βιογραφικό δράμα βασισμένο στη ζωή του διάσημου πυγμάχου το διάστημα 1964-1974.
                                     Αν το Ali δεν είναι η χειρότερη ταινία του (παίζει πολύ ξύλο γι'αυτό με το Thief) είναι σίγουρα η πιο άστοχη και αμήχανη.Άνευρη και χωρίς ρυθμό.Ειδικά η πρώτη ώρα,τόσο αργή,μπερδεμένη και βασανιστική που το να σε δείρει ο Cassius Clay θα είχε πιο ενδιαφέρον.
                                       Η χρήση της μουσικής,σήμα κατατεθέν της αφήγησης του Mann,εδώ γίνεται θηλιά.Η επιλογή του πρωταγωνιστή καταστροφή. Ο Smith είναι κακός ηθοποιός.Μπορεί να τα καταφέρνει σε χαβαλέδες στυλ Men In Black αλλά δεν είναι για σοβαρά πράγματα.Δε θυμάμαι άλλη ταινία που όλοι οι υπόλοιποι ηθοποιοί να είναι καλύτεροι από τον πρωταγωνιστή.Ειδικά σε κάποιες σκηνές νομίζεις πως ο Ali είχε Parkinson από τη δεκαετία του '60.
                                        Το μόνο θετικό πως ήταν ένα βήμα εξέλιξης που οδήγησε στη τελευταία μεγάλη ταινία του,μέχρι στιγμής.
                             Collateral (2004) 

 2004,πετυχαίνω στη τηλεόραση το trailer.Η νέα ταινία του Mann."Ωπα εδώ είμαστε".Ο Cruise παίζει το κακό;"Πάει το'χασε ο Mann"αλλάζω κανάλι τσαντισμένος.Μερικούς μήνες μετά μαζεύω  τα σαγόνια μου με το φαράσι.
                                    Ο Cruise δεν είναι κακός ηθοποιός.Όχι τρομερός,όχι μεγάλος.Στο Collateral όμως δίνει ρέστα.Ένας από τους καλύτερους κακούς που έχω δει.Λες και το γκριζάρισμα των μαλλιών (ευφυέστατο) τον ανέβασε επίπεδο.
                                     Ο Μann έχει ταλέντο στο να αποσπά εξαιρετικές ερμηνείες κι από τον πιο μέτριο ηθοποιό,αλλά αυτό δε το περίμενα.Δικαιολογημένα τα κολακευτικά σχόλια για τον Foxx (ίσως ο καλύτερος ρόλος του) όμως κάπου επισκίασε τον Cruise,άδικα κατ'εμέ.
                                      Ο Vincent είναι πραγματικά παγωμένο ατσάλι.Τοξικές ατάκες,απειλητικός κυνισμός,mind games που θα ζήλευε και ο Μουρίνιο,εκτελέσεις καλύτερες κι από video game.
Δε μπορούσα να φανταστώ πως το λούτρινο χαμόγελο του Cruise  
θα γινόταν τόσο ανατριχιαστικό.Έπρεπε να τους σκοτώσει που δε πήρε το όσκαρ (ρε δεν είπαμε πως δε θα ξαναγράψεις για βραβεία; )
                                 Πέρα από τις ερμηνείες,εδώ ο Mann ξαναβρίσκει τη φόρμα του.Η τερατώδης μεγαλούπολη που λέγεται L.A. δε παρουσιάστηκε ποτέ τόσο όμορφη.Το τσιμέντο γίνεται καμβάς,οι νυχτερινές λήψεις έχουν ονειρική υφή,το αστικό σκοτάδι έχει ένα δικό του ουράνιο τόξο.Η μουσική σε παίρνει απ'το χέρι και σε οδηγεί σε σκηνές όπως αυτή

Έξτρα μπαχαρικά και γεύση οι σύντομες αλλά ξεχωριστές παρουσίες γνωστών ηθοποιών.Jason -fuckin'- Statham στην αρχή,αγνώριστος Bardem ως Μεξικάνος drug lord.Ιδιαίτερο χρώμα δίνει και ο μικρός ρόλος του Henley στο jazz club.
Εν κατακλείδι,το Collateral είναι μια από τις 5 ταινίες που θα ήθελα να είχα γυρίσει αν ήμουν σκηνοθέτης.
                            Miami Vice (2006)   

    Ο Jamie Foxx ρίχνει την ιδέα στον Mann σ'ενα πάρτυ για το Αli.Μερικά χρόνια μετά η τηλεοπτική σειρά των 80s βάζει το κινηματογραφικό της κουστούμι.Η ταινία δεν έχει και πολλές ομοιότητες -ευτυχώς- με το σήριαλ που ήταν παραγωγός ο Mann.
                                       Το Miami Vice πηγαίνει με κινητήρα και συνταγή Collateral στο ρελαντί.Όμως κάτι λείπει αυτή τη φορά.Οι χαρακτήρες δε πείθουν.Δεν έχουν το ανάλογο βάθος προηγούμενων ταινιών.Η πλοκή δεν απογειώνεται ποτέ.Άσε που μοιάζει με ρομάντζο μεταμφιεσμένο σε πιστολίδι.
                                       Ουσιαστικά η ταινία είναι επίδειξη στυλ.Τα γνωστά νυχτερινά πλάνα,το δέσιμο με τη μουσική,η δράση.Λες και ο Mann απλά ήθελε να κάνει τη ποζεριά του με πρόσχημα το σενάριο.Ακόμα κι έτσι,το Miami Vice μου αρέσει.Ναι,δεν είναι Heat,Insider ή Collateral.Όμως είναι τόση η γοητεία της αφήγησης που κρύβει όλες τις ατέλειες.
                                        Όπως διάβασα σε ένα πολύ εύστοχο σχόλιο στο Youtube,η ταινία έχει κάτι το παράξενο,μια σχεδόν sci fi (ταξιδιάρικη θα συμπλήρωνα)αίσθηση και υφή.
                          Μουσικό Διάλειμμα

                         Public Enemies (2009) 

 Στη πιο πρόσφατη ταινία του,ο Mann μας πηγαίνει στην εποχή της Μεγάλης Ύφεσης και στον rock star της εποχής John Dillinger.
Depp εναντίον Bale σημειώσατε Χ.Η αναπαράσταση της εποχής ικανοποιητική.Δεύτεροι ρόλοι καλοί.Ναι αλλά..
                                    4 χρόνια μετά δε θυμάμαι τίποτα.Θυμάμαι πως μου άρεσε,αλλά δε μου έμεινε τίποτα άλλο.Και το Miami Vice δεν ήταν καλό,όμως μου έμεινε η αισθητική και το soundtrack.To ξαναείδα άλλες 4 φορές και δε το βαρέθηκα.Το Public Enemies το πέτυχα στη τηλεόραση και δεν ήθελα να το δω.Ίσως αξίζει μια δεύτερη ευκαιρία.Ίσως να είναι η μόνη μέτρια ταινία του Mann..
                        What about the future? 
                               Cyber (2014) 
Η επόμενη ταινία του Mann (γυρίζεται αυτή την εποχή) θα εξελίσσεται στο παρόν.Αμερικανικές και Κινεζικές αρχές συνεργάζονται να αποτρέψουν hackers.Πρωταγωνιστής ο Chris Hemsworth.
                                  H υπόθεση δε με συγκλόνισε,η επιλογή του Hemsworth ακόμα λιγότερο.Ας ελπίσουμε πως η κλακέτα του Mann θα κάνει το θαύμα της.Να είμαι ειλικρινής δε περιμένω πολλά από τον κύριο Michael.Τα καλύτερα έχουν περάσει,είναι και 70 χρονών,οι απαιτήσεις πρέπει να είναι χαμηλές.Όμως κάπου μέσα μου,θα ήθελα μια ακόμα μεγάλη ταινία.Όπως και να'χει,κύριε Mann σ'ευχαριστώ.