Εδουάρδο Γκαλεάνο - Το σύστημα

Όποιος είναι εναντίον της,λέει η μηχανή,είναι εναντίον της πατρίδας.Όποιος καταγγέλλει τη αδικία,είναι ένοχος εσχάτης προδοσίας.Εγώ είμαι η πατρίδα,λέει η μηχανή.Τούτο το στρατόπεδο συγκέντρωσης είναι η πατρίδα:αυτός ο λάκκος με τα απόβλητα,αυτό το ξέφωτο δίχως ανθρώπους.Όποιος πιστεύει πως η πατρίδα είναι το σπίτι όλων,δεν ανήκει σε αυτήν.

Ο πρώτος νεκρός από βασανιστήρια στη Βραζιλία,το 1964,προκάλεσε εθνικό σκάνδαλο.Ο νεκρός από βασανιστήρια νούμερο δέκα,μόλις που αναφέρθηκε στις εφημερίδες.Ο αριθμός πενήντα ήταν ήδη αποδεκτός ως "συνηθισμένος".

Κάθε μήνα εγκαινιάζεται και μια φυλακή.Είναι αυτό που λένε οι οικονομολόγοι Πρόγραμμα Ανάπτυξης.Υπάρχουν όμως και τα αόρατα κελιά.Σε ποια επίσημη στατιστική ή καταγγελία γίνεται αναφορά για τους φυλακισμένους του φόβου;Του φόβου μήπως χάσει τη δουλειά του,του φόβου μήπως δεν μπορέσουν να ξαναβρούν δουλειά,του φόβου να μιλήσουν,ν'ακούσουν,να διαβάσουν;Στη χώρα της σιωπής,μπορείς να καταλήξεις σε στρατόπεδο συγκέντρωσης  από τη λάμψη των ματιών σου μόνο.Δεν είναι ανάγκη να διώξεις έναν υπάλληλο:αρκεί να του υπενθυμίσεις ότι μπορείς να τον αντικαταστήσεις χωρίς αναφορά και ότι κανείς δεν πρόκειται να ποτέ να του δώσει δουλειά.Όταν ο κάθε πολίτης μετατρέπεται σε αδιάλλακτο λογοκριτή του ίδιου του του εαυτού,η λογοκρισία έχει θριαμβεύσει.Η δικτατορία μετατρέπει εγκαταλελειμμένα βαγόνια και παλιά πλοία σε φυλακές,στρατώνες και αστυνομικά τμήματα.Μήπως δεν έχει κάνει και του καθενός το σπίτι φυλακή;

Η μηχανή σε εξοικειώνει με τον εγωισμό και το ψέμα.Η συμπαράσταση θεωρείται έγκλημα.Η μηχανή σου μαθαίνει ότι για να σωθείς πρέπει να είσαι υποκριτής και καπάτσος.Μήπως δεν είναι ο διπλανός σου ανταγωνιστής και εχθρός;Ό,τι καλύτερο έχουμε μέσα μας το εξοντώνουν καθημερινά χωρίς ίχνος από αίμα και δάκρυα.Ο θρίαμβος της μηχανής:ο κόσμος φοβάται να μιλήσει και να κοιταχτεί.

Οι εγκληματίες κρατούν τα κλειδιά των φυλακών.Πρόκειται για βια δίχως πυροβολισμούς,δεν κάνει για αστυνομικά μυθιστορήματα.Όταν εμφανίζεται στις στατιστικές,εμφανίζεται κατεψυγμένη.

Η μηχανή καταδιώκει τους νέους:τους φυλακίζει,τους βασανίζει,τους σκοτώνει,κι αυτή είναι η ζωντανή απόδειξη της ανικανότητας της.Τους διώχνει:τους πουλάει στο εξωτερικό,ανθρώπινο δυναμικό,φτηνά εργατικά χέρια.Η μηχανή,που είναι στείρα,απεχθάνεται κάθε τι που μεγαλώνει και κινείται.Είναι μόνο ικανή να πολλαπλασιάζει τις φυλακές και τα νεκροταφεία.Παράγει μονάχα κρατούμενους,πτώματα,κατασκόπους,αστυνομικούς,εξόριστους και ζητιάνους.Το να είσαι νέος είναι έγκλημα.

 Ελευθερία έχουν μόνο οι τιμές.Στις χώρες μας ο Άνταμ Σμιθ χρειάζεται τον Μουσολίνι.Ελευθερία στις επενδύσεις,ελευθερία στις τιμές,ελευθερία στις συναλλαγές:όσο πιο ελεύθερο είναι το εμπόριο τόσο πιο φυλακισμένος ο λαός.Η ευημερία των ολίγων καταδικάζει όλους τους άλλους.Γνωρίζεται κανέναν πλούτο που να είναι αθώος;Άλλωστε,σε περιόδους κρίσης,οι φιλελεύθεροι δεν γίνονται συντηρητικοί,και οι συντηρητικοί φασίστες;Ποιον υπηρετούν οι εγκληματίες των ανθρώπων και των χωρών;
Ο Ορλάντο Λετεριέρ έγραψε κάποτε στην εφημερίδα The Nation πως η οικονομία δεν είναι ουδέτερη,ούτε οι τεχνοκράτες.Δύο εβδομάδες αργότερα τον ανατίναξαν σε έναν δρόμο της Ουάσινγκτον.Οι θεωρίες του Μίλτον Φρήντμαν αξίζουν το βραβείο Νόμπελ,οι Χιλιανοί αξίζουν το Πινοσέτ.Κάποιος υπουργός Οικονομικών δήλωνε στην Ουρουγουάη:"Την αποταμίευση τη φέρνει η ανισότητα στην κατανομή του πλούτου".Tην ίδια στιγμή ομολογούσε πως τα βασανιστήρια του προκαλούσαν φρίκη.Όμως,πώς αλλιώς να διατηρηθεί αυτή η ανισότητα;Η Δεξιά αγαπά τις γενικότητες.Γενικεύοντας,δίνει άφεση αμαρτιών.

Ποιοι βασανίζουν;Πέντε σαδιστές,δέκα ηλίθιοι και δεκαπέντε κλινικές περιπτώσεις;Όχι,βασανίζουν οι καλοί οικογενειάρχες.Οι στρατιωτικοί συμπληρώνουν το ωράριο τους και μετά βλέπουν τηλεόραση με τα παιδιά τους.Οτιδήποτε είναι αποτελεσματικό είναι καλό,διδάσκει η μηχανή.Ο βασανισμός είναι αποτελεσματικός:αποσπά πληροφορίες,τσακίζει το ηθικό,σπέρνει το φόβο.Γεννά και αναπτύσσει μια συνενοχή σκοτεινής τελετουργίας.Όποιος δεν βασανίζει θα βασανιστεί.Η μηχανή δεν δέχεται αθώους ούτε μάρτυρες.Ποιος αρνείται;Ποιος μπορεί να διατηρήσει τα χέρια του καθαρά;Το μικρό γρανάζι τη πρώτη φορά ξερνά.Τη δεύτερη φορά σφίγγει τα δόντια.Τη τρίτη φορά έχει συνηθίσει και διεκπεραιώνει το καθήκον του.Ο καιρός περνά,και η ρόδα του γραναζιού αρχίζει να μιλά τη γλώσσα της μηχανής:κουκούλα,ηλεκτροσόκ,φάλαγγα,κρέμασμα,υποβρύχιο.Η μηχανή απαιτεί πειθαρχία.Οι πιο ταλαντούχοι στο τέλος το απολαμβάνουν.Αν οι βασανιστές είναι άρρωστοι,τι να πούμε για το σύστημα που τους κάνει απαραίτητους;

Ο βασανιστής είναι ένας δημόσιος υπάλληλος.Το ίδιο και ο δικτάτορας.Είναι ένοπλοι γραφειοκράτες,που χάνουν τη δουλειά τους αν δεν εκπληρώσουν αποτελεσματικά το καθήκον τους.Αυτό και μόνο.Δεν είναι τίποτα αξιοπερίεργα τέρατα.Δεν θα τους κάνουμε αυτή τη τιμή.

Αποσπάσματα από το βιβλίο του Γκαλεάνο,Μέρες και νύχτες αγάπης και πολέμου.Μετάφραση Ισμήνη Κανσή,εκδόσεις Πάπυρος.